ترس از پرواز یکی از هراس‌های خاص و شایعی است که بسیاری از افراد به آن مبتلا هستند. این ترس به‌خودی‌خود میتواند بدون اشکال تلقی شود مگر اینکه در زندگی روزمره اختلال ایجاد کند، مثلا موجب از دست رفتن موقعیت‌های شغلی و تحصیلی شود. کسانی که دچار این فوبیا هستند، به‌احتمال بسیار از ارتفاع نیز می‌ترسند. حتی بالا رفتن از نردبان، رانندگی کردن روی پل، دیدن چرخ و فلک، ایستادن در تراس و موقعیت‌های مشابه برای آنها عذاب‌آور خواهد بود و بر اضطراب آنها می‌افزاید. آیا ترس از پرواز درمان می‌شود؟ در این مقاله از مجله پلازیو به معرفی علائم و دلایل ترس از پرواز و همچنین معرفی راهکارهای درمانی موثر آن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
علائم ترس از پرواز
در هراس از پرواز که زیرمجموعه‌ای از اختلالات اضطرابیست، بیمار به طرز افراطی، از کار افتادن موتورهای هواپیما و بروز نقص فنی، سقوط و هر اتفاق ناگوار دیگری را در ذهن خود مرور می‌کند. برخی از افرادی که فوبیای پرواز دارند در فرودگاه هیچ احساس ناخوشایندی ندارند، اما درست قبل از اینکه وارد هواپیما شوند دچار علائم ترس و خیالبافی غیرواقعی می‌شوند که بر ذهن و جسم آنها خیلی زود تاثیر خود را می‌گذارد. از علایم رایج پروازهراسی، موارد زیر بسیار پررنگ هستند و شدت و ضعف آنها از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
- لرزش دست و پا
- گرفتگی عضلات
- تنگی نفس و احساس خفگی
- افزایش ضربان قلب
- ناراحتی‌های گوارشی و حالت تهوع
- اختلال در تمرکز و تفکر
- سرگردانی و برافروختگی
- عرق‌کردن و قرمزی صورت
- تلاش برای فرار و ممانعت از ورود به هواپیما
۶ علت اصلی ترس از پرواز
تجربیات ناگوار فرد یا نزدیکانش از پرواز (سقوط یا سانحه هوایی) یا سقوط از بلندی میتواند یکی از علت‌های اصلی ترس از پرواز باشد که در مقطعی از زندگی به‌وجود آمده است.
ترس از پرواز میتواند نتیجه یک رویداد زیربنایی در گذشته فرد یا ذهنیت منفی او باشد. به عنوان مثال شخصی که در کودکی برای دیدن والدین خود که از هم جدا شده‌اند، به طور مرتب مجبور به پرواز با هواپیما بوده است، پروازهراسی در رفتارش نمود دارد.
کلاستروفوبیا یا ترس از مکان‌های بسته از دلایل پروازهراسی در بین مبتلایان به این فوبیاست. محیط هواپیما از آن جهت که محیطی کوچک و سربسته است میتواند برای کسانی که زمینه‌های کلاستورفوبیا دارند، آزار‌دهنده و غیر قابل تحمل باشد.
ترس‌های بیولوژیک اغلب به دلیل تغییرات بیوشیمیایی در بعضی از قسمت‌های مغز (مخصوصا در ناحیه مربوط به هیجان‌ها در لوب تمپورال) پدید می‌آیند. به همین‌دلیل گاهی فوبیای پرواز میتواند علت وراثتی داشته باشد.
یادگیریِ ترس از والدین و سایرین نیز به ترس از پرواز افراد دامن می‌زند. مثلا کودکی که در اولین تجربه پرواز خود متوجه ترس یکی از مسافرین شده به این نتیجه رسیده است که او نیز باید از پرواز بترسد.
بدبینی به سیستم حمل‌ونقل و میزان ایمنی آن، دسته دیگری از مسافران را می‌ترساند؛ به‌نحوی‌که در طول پرواز دچار استرس و حمله‌های عصبی می‌شوند.
روشهای درمان پرواز هراسی
علائم ترس از پرواز بیشتر از ۶ ماه در فرد ادامه دارند و بین سنین ۱۷ تا ۳۴ سال ظاهر می‌شوند. این ترس بر عملکرد افراد در زندگی اجتماعی و روابط بین فردی و شغلی تاثیر منفی می‌گذارد. هراس از پرواز امری مربوط به ناخودآگاه است و با تمرین ذهنی میتواند کنترل شود. تمرین دادن ذهن برای آنکه قبل از گزینه حمله عصبی به صورت منطقی شرایط را ارزیابی کند میتواند این واکنش را از بین ببرد.
در روش شناخت درمانی که توسط درمانگر انجام می‌شود درمانگر در تلاش است تا در شناخت و افکار فردی که ترس از پرواز دارد، تغییری ایجاد کند. در این روش از کسی که فوبیای پرواز دارد خواسته می‌شود که افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کند. برای جایگزینی این افکار میتواند از قدم‌های کوچک شروع کنند، به طور مثال سوار زیپ‌لاین شود.
در روش شناخت‌زدایی منظم نیز درمانگر سعی می‌کند به صورت منظم از ترس‌هایی که بیمار نسبت به پرواز دارد، بکاهد. از او می‌خواهد لیستی را تهیه کند و ترس‌های خود را از ابتدا تا آخر این لیست از کمترین موقعیت ترس تا بیشترین موقعیت، اولویت‌بندی کند. درمانگر به فرد روشهای ریلکسیشن را می‌آموزد و از او می‌خواهد که از ابتدای لیست که کمترین ترس‌های او هستند، شروع به تصور کردن موقعیت‌های مختلف نماید به مرور از رویارویی با بزرگترین ترس‌های خود نیز هراسی نخواهد داشت.
مواجهه درمانی یا غرقه‌سازی به‌عنوان روش سوم به کار می‌رود. در این روش، درمانگر از کسی که ترس از پرواز دارد، از قرار گرفتن در هواپیما و هر وسیله پرنده‌ای فرار می‌کند می‌خواهد با این ترس خود مقابله کند. از آنجایی که این رویارویی با ترس ممکن است باعث شدیدتر شدن ترس و اضطراب شود، بهتر است تنها در صورت صلاح دید درمانگر و متخصص از این روش استفاده شود. در موارد شدید این ترس، برای بیمار داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی تجویز می شود.
راه‌های مقابله با ترس از پرواز
نوشیدن دم‌نوش‌های گیاهی آرام‌بخش، در کاهش اضطراب شخص موثر است. چند قطره عصاره اسطوخودوس در یک لیوان آب یا گل‌گاو‌زبان دم‌کرده میتواند به پایین آوردن تپش قلب و لرزش مسافران مضطرب کمک بسیاری کند.
انجام ورزش‌هایی مانند یوگا به حفظ آرامش کمک خواهد کرد.
تماشای فیلم و خواندن کتاب از دیگر روشهای مشغول کردن ذهن است و کمک می‌کند ذهن روی پرواز تمرکز نکند.
گوش دادن به موسیقی آرام و صدای طبیعت میتواند تا حد زیادی فضای ذهنی شخص را تغییر داده، وی را کم‌کم وارد مرحله خواب کند.
نوشیدنی‌های کافئین‌دار ضربان قلب را بالا برده و دگرگونی حال فرد بیمار را سرعت می‌بخشد، از مصرف این نوشیدنی‌ها در ساعات پیش از پرواز اجتناب کنید.
برای جلوگیری از ایجاد اضطراب، نشستن کنار پنجره را انتخاب نکنید، با این کار، کمتر احساس خفگی می‌کنید.
از تماشا و مطالعه اخباری که در مورد حوادث هوایی است خودداری کنید.
سوالات متداول
چه زمانی برای مقابله با ترس از پرواز باید با درمانگر مشورت کرد؟
در مواردی که ترس از پرواز بسیار شدید و ریشه‌دار است و قرص نیز اثربخش نیست؛ در این صورت صحبت و مشاوره با یک تراپیست و روانشناس می تواند به شما کمک کند.
آیا روش درمانی واقعیت مجازی در درمان پروازهراسی مناسب است؟
روش درمانی واقعیت مجازی درواقع قرار دادن بیمار در یک محیط مجازی حاوی محرک‌های ترس به جای قرار گرفتن بیمار در یک محیط واقعی و یا تصور محرک توسط بیمار است. محیط واقعی ممکن است غیرقابل پیش بینی باشد اما درمان واقعیت مجازی فرصت‌های زیادی را برای بهبودی فرد بوجود می‌آورد. درمانگر از طریق صفحه کلید رایانه، محیط مجازی را کنترل می‌کند تا از قرار گرفتن بیمار در شرایط برنامه‌ریزی شده اطمینان داشته باشد.
همان‌طور که گفته شد پروازهراسی تا زمانی‌که روال زندگی را از حالت نظم خارج نکند، نمی‌تواند یک اختلال تلقی شود. در صورتی‌که فکر می‌کنید هراس از پرواز موجب شده تا موقعیت‌های کاری و شغلی خود را از دست می‌دهید یا روابط اجتماعی شما تحت‌الشعاع این ترس قرار گرفته است، باید به یک درمانگر مراجعه کنید. جالب است بدانید که مشاهیری مانند دالایی لاما (رهبر دینی تبتیان)، استنلی کوبریک (فیلمساز آمریکایی)، لانس فون‌تریر (فیلمساز دانمارکی)، ایزاک اسیموف (نویسنده آمریکایی روسی‌تبار)، شعبان (کمدین ترک نبار) و ده‌ها تن دیگر در فهرست افرادی قرار دارند که از پرواز می‌ترسند.
دیدگاهتان را بنویسید